Gabanin zabukan 2023, Hukumar Leken Asiri ta Najeriya (NFIU) ta ce ta samu sama da N200bn da ake zargin an yi mu’amala da su daga asusun gwamnati…
Gabanin zabukan 2023, Hukumar Leken Asiri ta Najeriya (NFIU) ta ce ta samu sama da N200bn da ake zargin an yi mu’amala da su daga asusun gwamnati.
Babban jami’in gudanarwa na sashen kula da harkokin kudi na Najeriya (NFIU), Modibbo Haman Tukur, ne ya bayyana hakan a ranar Alhamis a Abuja, a dakin taro na 27 na yaki da cin hanci da rashawa (ACSR), na kungiyar ci gaban dan Adam da muhalli (HEDA Resource Centre). .
Taron mai taken, ‘Zuwa zabukan Najeriya na 2023’ cibiyar albarkatun kasa ta HEDA ce ta shirya tare da hadin gwiwar Cibiyar Bincike da Dokokin Mata (WARDC), Hukumar Kare Hakkokin Dan Adam (NHRC) da MacArthur Foundation.
“Kafin shekarar 2019, duk shekara da muke amfani da ita muna samun rahoton kusan Naira biliyan 100, amma a shekarar 2019, don nuna maku alakar da ke tsakanin tsabar kudi da magudin zabe a Najeriya. A cikin 2029 kadai, muna da sama da N200bn na mu’amalar mu’amala daga asusun gwamnati. Don haka yanzu za ka ga alakar laifukan zabe da tsabar kudi,” in ji Tukur wanda Mallam Badaru Abubakar ya wakilta.
A cewarsa, rashin tsaro a Najeriya ya danganta ne da irin mutanen da muke da su a mulki.
Ya ce, “Saboda sanin ko ta yaya za su iya cin zabe, ba kwa bukatar ku yi rawar gani a Najeriya.”
Ya kuma lura cewa dokar zabe ta riga ta rufe mafi yawan fargabar da ‘yan Najeriya ke nunawa.
“Amma dokar ita kadai ba za ta iya aiki da kanta ba. Ya rage gare mu da jama’a da hukumomin tsaro da sauran bangaren gwamnati mu gudanar da wannan doka. Amma babban batun ba har ma da hukumomin tsaro ko wasu makamai na gwamnati ba ne.
“Waye yake karbar kudi don kada kuri’a? Su wane ne suka yi amfani da su a matsayin jami’an tattara bayanai, duk ’yan Najeriya ne, ba su fito daga ko’ina ba, duk wani bangare ne na mu a kasar nan. Mu a NFIU, bai kamata a gan mu ba, ya kamata a ji mu. A namu bangaren, muna iyakar kokarinmu.
“Kafin shekarar 2019, duk shekara da muke amfani da ita muna samun rahoton kusan Naira biliyan 100, amma a shekarar 2019, don nuna maku alakar da ke tsakanin tsabar kudi da magudin zabe a Najeriya. A cikin 2029 kadai, muna da sama da N200bn na mu’amalar mu’amala daga asusun gwamnati. Don haka, yanzu za ku iya ganin alakar laifukan zabe da tsabar kudi,” inji shi.
Shima da yake jawabi a wajen taron, tsohon Kwamishinan Zabe na Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa (INEC), Mike Igini, ya ce duk wani yunkurin da wasu jam’iyyun siyasa ke yi na yi wa dokar zabe ta 2022 kwaskwarima kafin zaben 2023, zai ci tura.
A cewarsa, dokar zabe ta 2022 za ta kawar da kararrakin da ‘yan siyasa ke yi na samun mukamai na siyasa, kuma sabon tsarin zaben ya baiwa jama’a iko da dama wajen sanin wanda zai jagorance su.
Ya ce da dokar zabe za a dakatar da kura-kurai da dama a zaben, shi ya sa ake samun da’a a ko’ina.
“Ko a yanzu, an yi yunkurin yin gyara amma ka ga ba za ka iya zubar da cikin da aka haifa ba. INEC ta gabatar da shawarwari 91 kuma 48 ne kawai Majalisar ta amince da su amma har sun karanta mana abin da suka karba?
“Saboda tushen firgicin da’a shi ne gaskiyar abin da aka zartar shi ne cewa an mayar da mulki ga al’ummar Najeriya. Wannan shi ne abin farin ciki na kuma daya daga cikin abubuwan da na bar shi na ce za mu bar wurin fiye da yadda muka hadu da shi saboda dokar zaben 2022.
“Idan da a ce jama’a sun san cewa an mayar da mulki a hannunsu, cewa sashin zabe a yanzu shi ne cibiyar duniya a harkar zabe. Yanzu an ci zabe kuma an fadi a rumfar zabe, ba a wuraren tattara sakamakon zabe ba. An gama komai. Wannan shi ne tushen firgita na ɗabi’a. yau.
“Sashe na 137 shi ne cewa sabanin da a da a kotun, jam’iyya za ta ce ina da shaidu 300 da muke son gayyata. Babu sauran shedu da za a sake kiran su saboda zaben INEC na gaskiya ne kawai.
“A yau, mun kashe kudade da yawa a kotun fiye da yadda aka saba gudanar da zaben. Za mu kawo karshen harkokin kotunan zabe a kasar nan kuma ita ce hanyar da INEC ta bi,” inji Igini.
Ya kuma ce magudin zabe, da sayen katin zabe na dindindin (PVCs) ba bisa ka’ida ba, za su fuskanci koma baya a shekarar 2023 tare da gabatar da Bimodal Accreditation of Voters (BVAs).
Ya ce, “Tambayar ita ce ta yaya kuke son a tuna da ku game da zaben 2023. Yaya kuke so a tuna da ku? Wane irin gudumawa kuke son bayarwa? Domin na ba da tarihinsa, abin da ya fi daukar hankali shi ne, yau a kasar nan akwai fushi a cikin kasa, haka nan kuma akwai yunwa a kasa.”
Da yake jawabi tun da farko, shugaban cibiyar ta HEDA Resource Centre, Mista Olanrewaju Suraju, ya ce, “Sabuwar dokar zabe da za ta jagoranci zaben 2023 za ta ba mu damar fara c