Daya daga cikin matsugunan mutane mafi dadewa a duniya Lalace sosai sakamakon mamakon ruwan sama a Pakistan yayin da kasar ke fama da ambaliyar ruwa mafi muni a tarihinta.
Moenjodaro (kuma mai salo Mohenjo-daro), Gidan Tarihi na Duniya a cikin kwarin Indus mai tazarar kilomita 508 (mil 316) daga Karachi, an gina shi a zamanin Bronze, kimanin shekaru 5,000 da suka wuce.
“Abin takaici mun ga yadda ruwa ya yi barna mai yawa a wurin,” in ji wata wasika daga Sashen Al’adu, Yawon shakatawa, da kayan tarihi na jihar Singh da aka aike zuwa UNESCO kuma mai kula da wajen Ihsan Ali Abbasi da na injiniya Naveed Ahmed Sangah suka sanya wa hannu.
Wasikar ta kara da cewa ana amfani da wurin ne a matsayin wurin zama na wucin gadi ga mazaunan da ke kewaye da gidajensu suka yi ambaliya.
“A bisa dalilai na jin kai mun ba su matsuguni a wuraren mu, wuraren ajiye motoci, shaguna da bene na gidan kayan gargajiya,” wasikar ta bayyana.
A halin yanzu, an kiyasta kashi daya bisa uku na Pakistan na karkashin ruwa ne bayan damina ta samu ruwan sama hade da ruwa daga dusar kankara da ke narkewa.
Yawancin gine-ginen Moenjodaro, waɗanda aka gano a cikin 1920s, suna sama da ƙasa kuma suna da haɗari ga lalacewar muhalli. Hotunan da ke cikin wasikar daga masu kula da wurin sun nuna rugujewar bangon bulo da laka da ke rufe wurin.
Wasikar ta yi bayanin wasu matakan gaggawa da kungiyar ta dauka domin rage barnar ambaliyar ruwa, kamar kawo famfunan ruwa, gyaran bulo da tsaftace magudanan ruwa.
Amma a bayyane yake cewa waɗannan matakan ba za su isa ba.
Abbasi da Sangah sun kawo karshen wasikar tasu da neman kudin Pakistan rupee miliyan 100, kwatankwacin dalar Amurka miliyan 45 don biyan kudaden da za a yi musu cikakken gyara.
Abin baƙin ciki shine, masu kula da Moenjodaro sun san wani lokaci cewa ambaliya na iya haifar da mummunar haɗari ga shafin.
Hukumar UNESCO ta bayyana cewa jihar Singh — wacce a hukumance ke da alhakin kula da Moenjodaro — ta gabatar da batun a baya kuma ta yi gargadin cewa “karkatar da dam din zai haifar da mummunar barna.”
Muhimmancin Moenjodaro a matsayin wurin tarihi da gine-gine ba za a iya raina shi ba. Lokacin da aka ƙara shi cikin rajistar UNESCO a cikin 1980, ƙungiyar ta rubuta cewa Moenjodaro “yana ba da shaida na musamman ga wayewar Indus,” wanda ya ƙunshi “mafi tsufan birni da aka tsara a yankin Indiya.”
A lokacin farincikinsa, birnin ya kasance babban birni mai yawan jama’a. Akwai kasuwanni, dakunan wanka na jama’a, tsarin najasa, da stupa na addinin Buddha, galibi an gina su da bulo mai gasa rana.
A cikin wasiƙar tasu, Abbasi da Sangah sun bayyana damuwarsu kan cewa za a iya ƙara Moenjodaro cikin jerin wuraren da UNESCO ke cikin haɗari, waɗanda ƙungiyar kiyayewa ke sabunta lokaci-lokaci don nuna wuraren tarihi waɗanda ke cikin haɗarin lalacewa.
Shafukan da ke cikin wannan jeri a halin yanzu sun hada da wurin shakatawa na Everglades na Florida, wanda ke fuskantar manyan kalubalen muhalli, da kuma birnin Liverpool na Ingila, wanda cibiyarsa mai cike da tarihi ake ganin tana cikin hadari daga birane.